Praca z osobami starszymi, wyjątkowo trudna dla pielęgniarek

Polskie społeczeństwo się starzeje. Tym samym rośnie zapotrzebowanie na pielęgniarki, które potrafią opiekować się osobami starszymi i są w stanie unieść trud tej pracy.

Ostatni raport GUS dotyczący zjawiska demograficznego potwierdził, że niezmiennie rośnie grupa osób w wieku 65 lat i więcej – w 2018 r. zwiększyła się o 212 tys. osób do ponad 6,7 mln. Tym samym osoby starsze stanowią 17,5 proc. ogólnej liczby ludności. Tempo starzenia się społeczeństwa polskiego jest zróżnicowane pod względem geograficznym. W analizie GUS czytamy, że „na przestrzeni minionego ćwierćwiecza najszybsze tempo starzenia ludności miało miejsce w woj. opolskim oraz zachodniopomorskim i śląskim. Proces pogorszenia wskaźników był jednym z najszybszych także w woj. warmińsko-mazurskim – chociaż nadal pozostaje ono jednym z najmłodszych województw”.

Przewiduje się, że do około 2040 roku proces starzenia najsilniej dotknie województwo podkarpackie oraz warmińsko-mazurskie i podlaskie. Proces starzenia najłagodniej będzie przebiegał w mazowieckim oraz łódzkim i pomorskim. W efekcie najmłodszymi regionami w 2040 r. będą pomorskie i wielkopolskie oraz mazowieckie i małopolskie – czyli województwa z silnym rynkiem pracy oraz zapleczem naukowo-badawczym i akademickim. Najstarsze pozostanie woj. opolskie, a także świętokrzyskie, podlaskie i łódzkie.

Osoby starsze oczekują wsparcia, czasu, cierpliwości

Obraz opisany przez badaczy nie pozostawia wątpliwości, że seniorzy będę wymagać opieki pielęgniarskiej w domach, w szpitalach, domach pomocy społecznej, ale także hospicjach. Z raportu dotyczącego opieki geriatrycznej w opinii osób starszych oraz studentów pielęgniarstwa wynika, że 33,8 proc. seniorów w ciągu ostatniego roku przebywała w szpitalu lub innej placówce opiekuńczej. I tak 59 proc. badanych deklarowało, iż otrzymało wystarczające wsparcie emocjonalne ze strony pielęgniarek, 87 proc. wskazała, że pielęgniarki zapewniły im warunki intymności podczas wykonywania toalety, tylko 40 proc. osób starszych było zdania, że pielęgniarki wykazały się cierpliwością podczas pomocy w spożywaniu posiłków.

Analiza pokazała, że seniorzy nie tylko liczą na wsparcie pielęgniarek w leczeniu, ale także w sferze psychicznej i duchowej. Studenci medycyny i pielęgniarstwa zdają sobie z tego sprawę, jednocześnie główną barierą w podejmowaniu pracy z osobami starszymi jest brak cierpliwości. Przyznają także, że praca z osobami starszymi jest trudna, wymaga dużego wysiłku fizycznego i psychicznego. Z drugiej strony 61,5 proc. studentów pielęgniarstwa wyraża chęć pracy z osobami starszymi w przyszłości.

Ubezpieczenie i odporność na stres konieczna u pielęgniarek

W raporcie Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych „Zabezpieczenie mieszkańców domów pomocy społecznej w świadczenia pielęgniarskie” szczegółowo opisane są wymagania psychologiczne w zawodzie pielęgniarki. W analizie czytamy: „Rozwój wrażliwości i zdolności empatii, bezinteresowność w dawaniu, bezinteresowna życzliwość, zdolność uznania czyjejś wyższości bez poczucia zagrożenia własnej wartości, dobroć i poszanowanie godności każdego – te cechy decydują o najgłębszym etycznym wymiarze osoby ludzkiej, które posiadać powinna każda pielęgniarka. Duże znaczenie w wykonywaniu zawodu ma dobra kondycja psychofizyczna i odporność na stres”. Podkreślono także, że pielęgniarka jest osobą bezpośrednio odpowiedzialną za życie pacjenta, ma kontakt z cierpieniem, z chorobą i śmiercią. W zawodzie niezwykle ważna jest etyczna postawa.

W domach pomocy społecznej, w których w zdecydowanej większości mieszkańcami są osoby powyżej 65. roku życia, opiekują się pacjentami, u których najczęściej występują choroby układu sercowo-naczyniowego, układu oddechowego, układu moczowego, ale także ruchowego. Osoby starsze często cierpią na zmiany zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa, a także otyłość, cukrzycę i niedobory żywieniowe. Poza tym pielęgniarki mają do czynienia z chorobą Parkinsona i Alzheimera. Część pacjentów ma także upośledzenie ze strony narządów zmysłu: wzroku, słuchu.

– Praca z pacjentami, którzy cierpią, bywają wyczerpani fizycznie i psychicznie długotrwałą chorobą, są zdani na pomoc drugiej osoby, może nieść za sobą różne ryzyka. Odpowiedzialność za szkody związane z uszkodzeniem mienia pacjenta oraz naruszeniem jego praw spada na barki pielęgniarek. Dlatego oprócz obowiązkowego ubezpieczenia OC, wymaganego w przypadku prowadzenia praktyki pielęgniarskiej lub podmiotu leczniczego, warto rozszerzyć ochronę o OC dobrowolne. Zawiera ono klauzulę naruszenia praw pacjenta, która może być istotna w sytuacji pracy osobami starszymi. Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest zakup kompleksowego pakietu ubezpieczeń zawodowych, w którym mieści się zarówno ochrona prawna jak i ubezpieczenie na wypadek kontaktu z materiałem zakaźnym – mówi Andrzej Twardowski, Dyrektor Biura Ubezpieczeń Medycznych i OC INTER Polska.

Według danych GUS z 2015 r. w 853 domach pomocy społecznej zatrudnionych jest 7 069 pielęgniarek, w tym 530 magistrów pielęgniarstwa, co stanowi 7,49 proc. ogółem zatrudnionych pielęgniarek.

Źródło:

• GUS, „Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin”, 2019
• Bernadeta Jędrzejkiewicz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie, Beata Dobrowolska Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Boris Miha Kaučič Wyższa Szkoła Zawodowa w Celje, Wydział Pielęgniarstwa, Celje, Słowenia „Wybrane aspekty opieki geriatrycznej w opinii osób starszych oraz studentów medycyny i pielęgniarstwa w kontekście dyskusji na temat ageizmu w sektorze opieki zdrowotnej”, 2015
• Raport Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych „Zabezpieczenie mieszkańców domów pomocy społecznej w świadczenia pielęgniarskie”, 2018