Jak poradzić sobie na świątecznym dyżurze?

Ustalenie, kto będzie dyżurował w dni świąteczne, jest trudne nawet w dobrze zgranym zespole. Szczególnie problematyczny jest okres świąt Bożego Narodzenia oraz sylwester – to aż 5 dni wolnych. W jaki sposób ustalić grafik świątecznych dyżurów? I jeżeli otrzyma się dyżur w dzień wolny – jak go sobie umilić?

„Najmłodszy bierze święta”

Bardzo dużo zależy od atmosfery między współpracownikami i sposobu zarządzania oddziałem przez ordynatora. 

Najprostszym rozwiązaniem jest ustalenie między lekarzami, kto obejmie świąteczny dyżur w poszczególne dni, tak aby każdy mógł wybrać najbardziej odpowiadający mu termin. Może ktoś nie obchodzi świąt, ale za to wolałby wolne w sylwestra? Warto sprawdzić, kto był na świątecznym dyżurze w poprzednich latach i w miarę możliwości zwolnić go z tego obowiązku. Dodatkowo wypadałoby, aby nikt nie musiał mieć kilku świątecznych dyżurów. W przypadku braków kadrowych, nie zawsze jest to możliwe. To rozwiązanie stwarza również ryzyko, że dyżurować będą najmniej doświadczeni członkowie zespołu.

Jeżeli lekarze nie są w stanie porozumieć się między sobą, wtedy ordynator oddziału wyznacza dyżurnego. Może odbyć się to np. na drodze losowania – tak aby nie istniało podejrzenie o faworyzację. Należy pamiętać, że kierujący oddziałem może wydać pracownikom polecenie służbowe, aby zapewnić ciągłość opieki nad pacjentami.

Kompromisem może być podział świątecznego dyżuru między kilkoma osobami np. zmiana dyżurującego o 19 w wigilię. Nie jest to rozwiązanie idealne, ale pozwala każdemu lekarzowi na spędzenie czasu z rodziną.

Czy muszę wziąć świąteczny dyżur?

Jeśli świąteczne dyżury są przydzielane “z góry”, część lekarzy może zastanawiać się, czy może odmówić wzięcia dyżuru. Większa wolność dotyczy medyków na umowie zleceniu lub tzw. kontrakcie, prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Zazwyczaj wiąże się to z większą swobodą w grafiku, w zależności od zapisów w zawartej umowie.

Jak wspomniano wcześniej, w przypadku umowy o pracę przełożony ma prawo wydać pracownikowi polecenie służbowe. W przypadku odmowy jego wykonania grozi mu upomnienie, nagana, a nawet zwolnienie dyscyplinarne [1].

Należy jednak pamiętać o ograniczeniach działających na korzyść pracownika m.in.:

• przestrzegania limitu czasu pracy przez lekarzy bez podpisanej tzw. klauzuli opt-out (średnio 48h tygodniowo w okresie rozliczeniowym) [2],
• niedopuszczeniu do pracy w godzinach nadliczbowych i nocnych kobiet w ciąży [3],
• możliwości rezygnacji z dyżurów przez rodzica dziecka poniżej 4 r.ż. [3].

Podczas dyżuru

Jeśli jednak czeka Cię spędzenie okresu świątecznego na oddziale, nie wszystko stracone! Przedstawiamy kilka pomysłów, jak zadbać o świąteczną atmosferę i dobre samopoczucie w tym okresie.

• Przed dyżurem i po nim postaraj się jak najlepiej wypocząć. Wybierz spacer z rodziną zamiast sprzątania domu na błysk czy nerwowego poszukiwania prezentów na ostatnią chwilę.
• Zabierz ze sobą na świąteczny dyżur tradycyjne wigilijne potrawy. Niekoniecznie przygotowane przez Ciebie. Może warto zamówić pierogi w sprawdzonej restauracji, aby ograniczony czas wolny poświęcić odpoczynkowi i rodzinie? Zadbaj o współpracowników, częstując pierniczkami albo makowcem.
• Zadbaj o świąteczną atmosferę. Puść w dyżurce kolędy lub inne świąteczne piosenki. Zaparz sobie zimową herbatę zamiast kolejnej kawy. Załóż scrubsy ze świątecznym motywem. Może uda się udekorować szpitalny oddział albo zorganizować wymianę drobnych upominków w zespole? Ale tylko jeśli czujesz świątecznego ducha – bez presji!
• Nie zamykaj się w dyżurce. Zamiast żałować w samotności, że musisz pracować w święta, pożartuj z pielęgniarkami lub porozmawiaj z pacjentami. Nikt nie chce być w szpitalu podczas świąt, niezależnie czy jest pracownikiem czy pacjentem.
• Połącz się na rozmowę telefoniczną lub video z rodziną i złóżcie sobie życzenia.
• Jeżeli dyżur będzie spokojny – może obejrzyj świąteczny film? Albo poczytaj „Świąteczny dyżur” angielskiego lekarza Adama Keya – pełną błyskotliwego humoru książkę napisaną przez „towarzysza niedoli”.

Niezależnie jaki sposób umilenia świątecznego dyżuru wybierzesz, pamiętaj, że nie jesteś sam w tej sytuacji. Pacjenci i współpracownicy na pewno docenią Twoją pracę.

Życzymy Ci, abyś i tak wypoczął, poczuł świąteczną atmosferę i kolejne Boże Narodzenie spędzał w wybrany przez siebie sposób.

Referencje

1. https://kadry.infor.pl/kadry/indywidualne_prawo_pracy/odpowiedzialnosc_prawa_i_obowiazki/.html (ostatni dostęp: 09.11.2022)
2. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Art. 96)
3. Kodeks pracy (Art. 148)