Wypalenie zawodowe – objawy i jak sobie z nimi radzić?

Wypalenie zawodowe to na tyle poważny problem naszych czasów, że decyzją Światowej Organizacji Zdrowia jego definicja została doprecyzowana w ICD-11 – najnowszej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Według niej, syndrom wypalenia zawodowego to efekt narażenia na natężony, długotrwały stres w miejscu pracy, z którym pracownik nie umie sobie odpowiednio poradzić, co negatywnie wpływa na jego stan zdrowia.

Czynniki zwiększające ryzyko wypalenia zawodowego obejmują codzienną konieczność interakcji z ludźmi, od których w dużej mierze zależy sukces pracownika. Dlatego wśród zawodów najbardziej narażonych na wypalenie zawodowe wymienia się:

• pracowników ochrony zdrowia, 
• pracowników socjalnych, 
• nauczycieli, 
• policjantów,
• a także kierowników i menadżerów.

Przyczyną mogą być także: nadmierne i sprzeczne wymagania stawiane przed pracownikami, niesprawiedliwe traktowanie czy trudna atmosfera w pracy.

Objawy wypalenia zawodowego – kiedy przeciwnikiem jest stres

Typowy syndrom wypalenia zawodowego objawia się:

• przewlekłym zmęczeniem,
• brakiem zadowolenia z pracy,
• niską motywacją zawodową, niechęcią do angażowania się w swoje obowiązki i nowe projekty,
• brakiem dystansu do życia zawodowego, co może objawiać się złością lub smutkiem.

Pracownik wypalony zawodowo podchodzi do codziennych zadań bez sił i emocji, wkładając w nie minimum wysiłku i zachowując postawę wycofaną – nie tylko wobec współpracowników, ale również klientów. Nie wierzy we własne możliwości i zaniża swoje osiągnięcia. Wypalenie zawodowe może być powodem absencji w pracy. Nie zostanie co prawda podane bezpośrednio jako powód wypisania zwolnienia lekarskiego, jednak lekarz może wystawić e-ZLA (L4), powołując się na znaczne pogorszenie zdrowia psychicznego pacjenta. 

Stan wypalenia zawodowego wpływa nie tylko na samego pracownika – obciąża także jego zespół, rodzinę i przyjaciół, zwłaszcza, jeśli osoba wypalona zawodowo pracuje z domu. Praca zdalna pogłębia monotonię dnia i uniemożliwia fizyczny kontakt z zespołem, co zwiększa ryzyko wypalenia. Warto zwrócić uwagę, że osoby samotne są bardziej narażone na rozwinięcie wypalenia zawodowego. 

Czy można zapobiec wypaleniu zawodowemu? Porady i praktyczne sposoby.

Pomocna w radzeniu sobie z wypaleniem zawodowym może być tzw. zasada trzech “R”:

1. Rozpoznaj (ang. recognize)
2. Odwróć (ang. reverse)
3. Trenuj odporność (ang. resilience)

Metoda ta, w skrócie, polega na poznaniu najczęstszych objawów wypalenia zawodowego i czujnym obserwowaniu siebie pod ich kątem. W przypadku ich rozpoznania, należy postarać się odbudować równowagę – wypocząć, wyjechać, zasięgnąć pomocy bliskich czy psychologa. Po podjęciu takiej interwencji trzeba zacząć działać długoterminowo – stawiać swoje zdrowie (psychiczne i fizyczne) ponad pracę. Być może pomocna będzie psychoterapia, podczas której warto pracować nad asertywnością, zarządzaniem czasem i podążaniem za swoimi wartościami. 

Ważne, aby nauczyć się rozgraniczać życie zawodowe od prywatnego. Pracując zdalnie, dobrze jest w miarę możliwości odgraniczyć przestrzeń do pracy od miejsc, w których się relaksujemy. Warto również wyznaczyć sobie jasny harmonogram godzinowy pracy i z góry określić, ile czasu przeznaczymy na obowiązki zawodowe – powinien on zakładać również przerwy! Do tego istotne jest priorytetyzowanie odpoczynku i dbanie o swój organizm poprzez zdrową dietę, częstą aktywność fizyczną i odpowiednią ilość snu.

Jak, będąc liderem, wspierać i motywować pracowników?

Dbanie o dobrostan psychiczny pracowników, w tym zapobieganie wypaleniu zawodowemu, to również obowiązek pracodawcy. Wyrabianie nadgodzin, niskie płace, brak benefitów (w tym ubezpieczenia zdrowotnego) czy monotonne projekty to niektóre problemy, które należy identyfikować i eliminować, aby zapobiec wypaleniu zawodowemu członków zespołu. 

Warto również przeprowadzać regularne rozmowy ewaluacyjne, uczciwie traktować każdą osobę i tworzyć atmosferę, w której pracownicy nie będą się bali zgłaszać swoich problemów. Korzystnie wpłynie także wprowadzenie jasnej ścieżki kariery. 

Wybierając ubezpieczenie zdrowotne dla pracowników, warto zwrócić uwagę, czy oferuje ono m.in. konsultacje z dietetykiem czy psychologiem, czym często są oni zainteresowani. Takie warunki spełnia INTER Vision.

Dobry szef zespołu czy pracodawca powinien znać objawy wypalenia zawodowego i monitorować swoich pracowników pod tym względem. Warto jednak pamiętać, że liderzy także są narażeni na wypalenie zawodowe, a ryzyko wzrasta proporcjonalnie do odpowiedzialności na nich ciążącej. Wówczas przejawem syndromu może być na przykład bezduszność wobec współpracowników czy też bezosobowe, cyniczne zwracanie się do nich. Pamiętaj: lider także ma prawo prosić o pomoc!

Dbaj o swoich pracowników z ubezpieczeniem zdrowotnym INTER Vision

Od 20 lat INTER oferuje kompleksową ochronę Twoich pracowników. W ramach grupowego ubezpieczenia zdrowotnego INTER Vision oferujemy konsultacje u psychiatry i psychologa – także w formie zdalnej. Masz możliwość dostosowania warunków polisy do potrzeb swoich pracowników i swojej organizacji. Sprawdź szczegóły oferty na stronie: https://uat.interpolska.pl/dla-firm/ochrona-zdrowia/duze-przedsiebiorstwa/. Zapraszamy do kontaktu!

 Referencje: 

1. https://www.linkedin.com/pulse/czy-istnieje-skuteczny-sposób-na-walkę-z-wypaleniem-tokarska/?originalSubdomain=pl (ostatni dostęp: 30.08.2022)
2. https://www.who.int/news/item/28-05-2019-burn-out-an-occupational-phenomenon-international-classification-of-diseases (ostatni dostęp: 30.08.2022)
3. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/215710,wypalenie-zawodowe-moze-zrujnowac-zycie (ostatni dostęp: 30.08.2022)
4. https://www.umcs.pl/pl/komentarze-eksperckie,22097,wypalenie-zawodowe-komentarz-ekspercki,119561.chtm(ostatni dostęp: 30.08.2022)
5. Materiały ofertowe TU INTER Polska