Porada prawna: roszczenia pacjenta w przypadku popełnienia błędu medycznego

W dzisiejszych czasach medycyna i prawo przenikają się bardziej niż kiedykolwiek. Już na studiach medycznych pojawia się przedmiot Prawo Medyczne, bowiem elementem codziennej pracy lekarza mogą stać się konfrontacje z wymiarem sprawiedliwości. Nic dziwnego – liczba spraw sądowych o błąd medyczny rośnie z roku na rok. Pacjenci mają prawo do dochodzenia swoich roszczeń i robią to coraz częściej. W poniższym artykule przybliżamy ich rodzaje oraz postępowanie w przypadku sporu z pacjentem wysuwającym roszczenia. Zacznijmy jednak od przypomnienia, czym jest błąd medyczny. 

Kiedy mówimy o popełnieniu błędu medycznego?

Błąd medyczny można definiować jako czyn lub zaniechanie sprzeczne z wiedzą i praktyką medyczną dostępną dla danego lekarza. Warunkiem stwierdzenia błędu medycznego jako podstawy oskarżenia jest spełnienie trzech czynników: winy, ujemnego skutku (naruszenia lub narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia) i związku przyczynowego (szkoda pacjenta powstała na skutek błędu lekarskiego). W zależności od przypadku, lekarz może ponieść odpowiedzialność zawodową, cywilną lub karną. Więcej o procesach lekarskich pisaliśmy w poprzednim artykule. W przypadku pociągnięcia lekarza do odpowiedzialności cywilnej, pacjent ma prawo ubiegać się o rekompensatę finansową. 

Jakich roszczeń może dochodzić pacjent? 

Szczegółowy przebieg postępowania cywilnego w przypadku pozwania o błąd medyczny został opisany w oddzielnym wpisie blogowym. W przypadku postępowania cywilnego o błąd medyczny pacjenci mają prawo do dochodzenia trzech rodzajów roszczeń. Należą do nich odszkodowanie, zadośćuczynienie i renta. Warto wspomnieć, że jeśli lekarz przegra sprawę karną o błąd medyczny, automatycznie zostaje pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej, a celem postępowania jest wówczas jedynie ustalenie wymiaru roszczenia. 

Warunkiem rozpoczęcia sądowego postępowania cywilnego, podczas którego pacjent będzie dochodził roszczeń w związku z domniemanym popełnieniem błędu medycznego, jest wniesienie przez niego pozwu i załączenie wniosków dowodowych. To na pacjencie spoczywa obowiązek udowodnienia winy lekarza. Podstawowy materiał dowodowy stanowi wówczas dokumentacja medyczna, dlatego tak ważne jest jej sumienne prowadzenie. 

Po stronie pacjenta leży również gro kosztów (związanych m.in. z wynagrodzeniem pełnomocnika, wypłatą zaliczki dla biegłych czy ewentualnego wynagrodzenia pełnomocnika strony przeciwnej w przypadku przegranej sprawy). Warto zaznaczyć, że im wyższe kwoty roszczeń wysuwanych przez pacjenta, tym wyższe będą koszty postępowania. 

Pozew może zostać wniesiony albo przeciwko placówce medycznej, albo przeciw osobie bezpośrednio odpowiedzialnej za szkodę (może to być przedstawiciel każdego zawodu medycznego!). Zależy to m.in. od miejsca i rodzaju popełnionego błędu, a także od formy zatrudnienia lekarza (indywidualna praktyka lekarska, umowa o pracę etc.). 

UWAGA! W przypadku otrzymania pozwu o pociągnięcie do odpowiedzialności cywilnej należy powiadomić swojego ubezpieczyciela. Dla przypomnienia, każdy lekarz prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek wykupienia polisy OC, warto zadbać aby suma gwarancyjna była dopasowana do specjalizacji i miejsca wykonywania zawodu. 

Czym różnią się poszczególne rekompensaty za błąd medyczny?

Odszkodowanie

Ten rodzaj rekompensaty obejmuje pokrycie szkody majątkowej, czyli kosztów leczenia, rehabilitacji i opieki (np. transportu do szpitala, zakupu leków czy sprzętu medycznego), ale także utraconych zarobków czy opłat związanych z przygotowaniem do innego zawodu (jeśli w związku z doznanym uszczerbkiem na zdrowiu niemożliwe jest kontynuowanie dotychczasowego). 

Zadośćuczynienie

Czyli jednorazowa rekompensata pieniężna w związku z doświadczoną krzywdą. Krzywda to inaczej szkoda niematerialna, na przykład cierpienie w związku z uszczerbkiem na zdrowiu. Zadośćuczynienie może zostać wypłacone bezpośrednio na rzecz poszkodowanego lub na rzecz bliskich w przypadku jego śmierci (związanej z błędem lekarskim). 

Renta

Jeśli w wyniku popełnienia błędu medycznego pacjent nie jest zdolny do kontynuacji pracy lub zwiększyły się jego codzienne potrzeby finansowe i szanse powodzenia w przyszłości (na przykład nie będzie zdolny do posiadania dzieci lub konieczna jest kontynuacja leczenia lub rehabilitacji), pacjent może ubiegać się o wypłacanie renty, która pokryje owe koszty. W przeciwieństwie do zadośćuczynienia, renta wypłacana jest co miesiąc. 

Należy zaznaczyć, że finalna wysokość wypłaconego odszkodowania zależy od skutku błędu medycznego. Może to być kilkanaście lub nawet kilkaset tysięcy złotych. 

Początkowo sprawa o błąd medyczny załatwiana jest na drodze polubownej, kiedy to placówka lecznicza lub ubezpieczyciel mogą wypłacić pacjentowi odszkodowanie bez wstępowania na kolejny etap, czyli drogę sądową. Wówczas podstawą do jej rozpoczęcia jest wniesienie przez pacjenta pozwu. Inną drogą jest zgłoszenie się pacjenta do wojewódzkiej komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych – w tym wypadku nie ma jednak możliwości otrzymania renty. 

Postępowanie i ochrona prawna w przypadku dochodzenia przez pacjenta roszczeń

Otrzymanie pozwu o popełnienie błędu lekarskiego i dochodzenie przez pacjenta roszczeń to sytuacje niezwykle stresujące, których może doświadczyć lekarz. Warto więc zadbać o swoją ochronę prawną. Tratwą ratunkową jest pakiet INTER Ochrona Prawna. Wiedza i doświadczenie naszych specjalistów są nieocenione w przypadku kryzysowych sytuacji związanych z wykonywaniem zawodu medycznego, w tym wniesieniem przez pacjenta pozwu o popełnienie błędu lekarskiego. 

INTER Ochrona Prawna zapewnia natychmiastową pomoc (całodobowe Centrum Asysty Prawnej), w tym wideo konsultacje ze specjalistami (adwokatami, radcami prawnymi), pisemne opinie prawne, zwrot kosztów związanych z postępowaniem sądowym, a także pomoc i wsparcie podczas rozpraw i przesłuchań. Zachęcamy do kontaktu z naszym Agentem, który chętnie udzieli szczegółowych informacji na temat oferty. 

Podsumowanie

Decydując się na zawód lekarza, warto być przygotowanym na możliwe konfrontacje z wymiarem sprawiedliwości. Dochodzenie przez pacjentów roszczeń ma miejsce nagminnie. Posiadanie wiedzy na temat zakresu odpowiedzialności i postępowań cywilnych, świadomość swoich praw w przypadku otrzymania pozwu oraz dostęp do opieki prawnej specjalistów z pewnością pomogą w sytuacjach kryzysowych. W końcu, jak mówi znane przysłowie, przezorny zawsze ubezpieczony. 

Referencje

1. Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone przy leczeniu, Kinga Bączyk – Rozwadowska, Toruń 2007
2. “Błędy medyczne w świetle statystyk” https://izba-lekarska.pl/numer/numer-5-6-2018/bledy-medyczne-w-swietle-statystyk/ (ostatni dostęp: 17.10.2021)
3. “Odszkodowanie za błąd medyczny” https://slupinska.eu/blog/odszkodowanie-za-blad-medyczny/ (ostatni dostęp: 17.10.2021)
4. “Błąd medyczny — jak go udowodnić i uzyskać odszkodowanie?”  https://smadwokaci.pl/aktualnosci/zadoscuczynienia-odszkodowania/blad-medyczny/ (ostatni dostęp: 17.10.2021)
5. “Odszkodowanie za błąd medyczny”  https://codex.org.pl/porady/historie-klientow/odszkodowanie-za-blad-medyczny/ (ostatni dostęp: 17.10.2021)
6. “Roszczenia pacjenta w sprawach o błąd medyczny” http://bensalem.pl/roszczenia-pacjenta-blad-medyczny/ (ostatni dostęp: 17.10.2021)
7. “Odszkodowanie za błędy medyczne” https://rsprawnik.pl/specjalizacja/odszkodowanie-za-bledy-medyczne/ (ostatni dostęp: 17.10.2021)